လြန္ခဲ့ေသာဆယ္စုႏွစ္ေက်ာ္ကာလမ်ားကသီတင္းကြ်တ္ျပီးသည္ႏွင့္မိုးေလကင္းစင္အေအးတျဖည္းျဖည္းပိုလာ
ကာ ႏို၀င္ဘာ လကုန္မွာျမဴႏွင္းမႈန္ေလးေတြစေတြ ့ရပါျပီ။ ဒီဇင္ဘာလ ႏွင့္ ဇႏၷ၀ါရီလေတြမွာ
အေအးကဲဆံုးျဖစ္ျပီး ေဖေဖၚ၀ါရီလဆန္း ေရာက္ ေတာ့အေအးလည္းေပါ့ေႏြဦးလည္းေရာက္လို ့လာပါတယ္။ ယခုေနာက္ပိုင္းမွာေတာ့မိုးအကုန္မွာအပူဒဏ္ကၾကား၀င္လာျပီး၊ ေဆာင္းဥတုသို ့ုရုတ္ခ်ည္းကူးေျပာင္းသြားပါ
ေတာ့တယ္။ အဲဒီလို ရာသီဥတု ကူးေျပာင္းဒဏ္ကိုခ်က္ခ်င္းဆိုသလို ခံစားရတာ ေၾကာင့္ အခ်ိဳ ့ေသာသူေတြမွာ ကိုယ္လက္မအီမသာဖ်ားနာလာပါတယ္။
အေအးမိတုပ္ေကြးေရာဂါဟာ ကမၻာေပၚမွာပ်ံ ့ႏွံ ့ကူးစက္မႈ အျမန္ဆံုး ႏွင့္
အျဖစ္မ်ားဆံုးေသာ ေရာဂါတစ္မ်ိဳးပါ။ လူတစ္ဦးလွ်င္ မိုး ရာသီ(သို့မဟုတ္)ေဆာင္းရာသီမွာ ပ်မ္းမွ်အားျဖင့္ အနည္းဆံုး တစ္ႏွစ္လွ်င္တစ္ၾကိမ္ျဖစ္တတ္ပါတယ္။ အေအးမိတုပ္ေကြးျဖစ္ ေနသူတစ္ေယာက္ဟာ တစ္ရႈးခံ၍ႏွာေခ်ေခ်ာင္းဆိုးသင့္ျပီးေနာက္၊ ထိုတစ္ရႈးကို အမိႈက္ပံုးထဲသို့စံနဟ္တက်စြ န့္ပစ္သင့္ပါ တယ္။ လက္ကိုင္ပု၀ါနဲ ့အုပ္၍ႏွာေခ်ေခ်ာင္းဆိုးတဲ့အခါ ဗိုင္းရပ္ပ္ပိုးက ထိုလက္ကိုင္ပု၀ါထဲမွာ ၂ နာရီ၊၃ နာရီေလာက္ၾကာမွ ေသ သြားပါတယ္။ အကယ္၍လူအမ်ားၾကားထဲမွာႏွာေခ်ေခ်ာင္းဆိုးတဲ့အခါတုပ္ေကြးဗိုင္းရပ္ပိုးေတြကတစ္ေပ၊ႏွစ္္ေပေလာက္အထိ
ပ်ံ ့ႏွံ ့သြားျပီးပတ္၀န္းက်င္မွကိုယ္ခံအားနည္းသူထံသို့ဗိုင္းရပ္ပိုးေတြအလြယ္တကူ ကူးစက္သြားနိုင္ပါတယ္။
ထိုဗိုင္းရပ္စ္ပိုး၀င္ပါ က အေအးမိ၊ ႏွာေစး၊ ႏွည္ရည္က်၊ ႏွာေခါင္းပိတ္၊ေခ်ာင္းဆိုး (ေခ်ာငး္ေျခာက္လည္းျဖစ္နိုင္သလိုသလိပ္ပါျခင္းလည္းျဖစ္နိုင္)၊လည္ေခ်ာင္းနာ၊ကိုယ္လက္ကိုက္ခဲတာ
ေတြခံစားရပါတယ္။ တခါတရံမွာ အဖ်ား၀င္လာျပီး သလိပ္မ်ားပ်စ္လာျခင္း၊ ခ်ြဲသလိပ္မ်ား ၀ါလာျခင္းျဖစ္နိုင္ပါတယ္။ ထိုအေျခအေနမ်ိဳးမွာ ပိုးသတ္ေဆးေသာက္မွေရာဂါေပ်ာက္နိုင္ပါတယ္။
ႏွာေခ်ေခ်ာင္းဆိုးတဲ့အခါ ျပင္ပနွင့္ထိေတြ ့ဆက္ဆံေနရေသာအလုပ္သမား၀န္ထမ္းမ်ားသာမက၊ ေက်ာင္းေနရြယ္ ကေလး မ်ားအားလံုးကိုယ္ခံအားမေကာင္းရင္၊ ကူးစက္ ရာသီဖ်ားပိုးမႊားမ်ား အလြယ္တကူကူး
စက္လာနိုင္၍ အလုပ္ပ်က္/ေက်ာင္း ပ်က္ျဖင့္ စိတ္ညစ္စရာပါ။
အေအးမိဖ်ားနာျခင္းေၾကာင့္ အသက္အႏၱရာယ္ မစိုးရိမ္ရေသာ္ျငား၊အဖ်ားေပ်ာက္ျပီး ေခ်ာင္းတဟြတ္ ဟြတ္ စြဲက်န္ရစ္ခဲ့ကာမိသားစု၀င္မ်ားနွင့္ပတ္၀န္းက်င္ရွိသူမ်ားကိုလက္ဆင့္ကမ္းမကူးစက္ရေလေအာင္
ေအာက္ပါနည္းလမ္း (၁၉)သြယ္ျဖင့္ မွ်ေ၀လိုက္ရပါတယ္။
ဓာတုဓာတ္ေပါင္းစုက အေအးမိ၍တုပ္ေကြးႏွင့္ ကူးစက္ဖ်ားနာမ်ားကိုေကာင္းစြာတိုက္ထုတ္ေပးႏိုင္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ပန္းေဂၚဖီစိမ္းကိုဂ်င္းတျပားရုိက္၍ေရာေနွာေၾကာ္စားရန္Cambridgeတကၠသိုလ္ရွိ အာဟာရေဗဒပညာရွင္မ်ားက အၾကံျပဳထားၾကပါတယ္။
ထိုနည္းတူစြာပင္ အ၀ါေရာင္သီးႏွံမ်ားျဖစ္ၾကတဲ့ လိေမၼာ္သီး ႏွင့္သံပုရာသီးတို ့ကို ေဖ်ာ္ရည္အျဖစ္ေသာ္ လည္းေကာင္း၊ လိေမၼာ္ခြံ (သို့မဟုတ္) သံပုရာခြံတို ့ကို ေရေႏြးစိမ္၍ေသာ္လည္းေကာင္း
ေသာက္သံုးျခင္းျဖင့္ တုပ္ေကြးဖ်ားနာ ျခင္းမွ ၾကိဳတင္ကာကြယ္ရာ ေရာက္ပါတယ္။
(၂) အားေဆးမွီ၀ဲပါ။ဗီတာမင္စီ က ကိုယ္ခံအားကိုျမွင့္တက္ေစ၍၊ ဗီတာမင္ဒီ က အေအးမိျခင္းကို
ကာကြယ္ေပးနိုင္ပါတယ္။ အေအးမိတုပ္ေကြြး ဖ်ားနာျခင္းအတြက္ဗီတာမင္စီတစ္ခုတည္းမလံုေလာက္ပါဘူး။ ဗီတာမင္ဒီအပါအ၀င္ အျခားဗီတာမင္ႏွင့္သတၱဳဓာတ္တို ့ပါ၀င္ေသာ အစားအေသာက္မ်ား မွ်တစြာစားေပးရပါမယ္။ ကြ်န္မတို့ေန ့စဥ္စားေသာက္ေသာ အစားအစာမ်ားထဲတြင္ ထိုဓာတ္မ်ား တျပိဳင္ နက္တည္းလံုေလာက္စြာမရႏိုင္သျဖင့္ ျဖည့္စြက္စာအျဖစ္ အားေဆးမွီ၀ဲေပးဖို ့လိုပါတယ္။
(၃) အိပ္ေရး၀၀ အိပ္ပါ။တစ္ေန ့လွ်င္ ၈-နာရီႏွင့္အထက္ အိပ္ေရး၀၀အိပ္စက္ျခင္းက ေသြးတိုးေရာဂါႏွင့္
အ၀လြန္ျခင္းကို ကာကြယ္ေပးရံုုသာမက၊ အ ေအးမိႏွာေစးကဲ့သို့အသက္ရႈလမ္းေၾကာင္းမွ ကူးစက္ေရာဂါပိုးမ်ားကိုလည္းတိုက္ထုတ္ေပးႏို္င္ပါတယ္။ ဒါ့ျပင္ ၇-နာရီထက္ ေလ်ာ့နဲစြာအိပ္စက္သူမ်ားကို၊
၈-နာရီႏွင့္အထက္အိပ္စက္သူမ်ားႏွင့္ ႏိႈင္းယွဥ္ပါကအိပ္ခ်ိန္နည္းသူမ်ားဟာအေအးမိကူးစက္ ေရာဂါ
ျဖစ္ႏို္င္ေခ် အလားအလာ ၃-ဆမွ်ပိုေၾကာင္းအေမရိကန္ေဆးသုေတသီမ်ားက အၾကံျပဳထားပါတယ္။
(၄) ပဋိဇီ၀ေဆးေဆာင္ထားပါ။ခ်မ္းေအးေသာရာသီမ်ားမွာ ကိုယ္ခံအားနည္းေသာ ကေလးမ်ား ႏွင့္
သက္ၾကီးရြယ္အိုမ်ားတြင္ ဗိုင္းရပ္စ္ပိုးကူးစက္လြယ္သျဖင့္ အိမ္မွာအေအးမိတုပ္ေကြးဖ်ားနာေပ်ာက္ေဆး အဆင္သင့္ေဆာင္ထားပါ။ လိုအပ္ပါကအသက္ရႈလမ္းေၾကာင္းမွ ကူးစက္ပိုုးေတြ ကို ၂၀% မွ် ကာကြယ္ေပးသည့္ Actimel(ေခၚ) ပဋိဇီ၀ေဆး ၾကိဳတင္တိုက္ေကြ်းေပးပါ။
(၅)နံက္စာစားပါ။နံက္စာပံုမွန္စားသူမ်ားဟာ၊နံက္စာလံုး၀မစားသူမ်ားထက္အေအးမိကူးစက္ရာဂါျဖစ္ႏိုင္ေျခ နညး္ပါးေၾကာင္း Cardiff University ရွိအေမရိကန္္ေဆးတကၠသိုလ္မွ အၾကံျပဳထားပါတယ္။ အထူးသျဖင့္
ကိုယ္ခံအားေကာင္းေစရန္ နံက္စာထဲမွာ ဗီတာမင္ဘီ အုပ္ စုမ်ား၊ သံဓာတ္ ႏွင့္သြပ္ဓာတ္ပါရွိေသာ အစားအစာမ်ားကို စားေပးၾကရန္ ေဆးသုေတသီမ်ားကထပ္ေလာင္းအတည္ျပဳထား ပါ တယ္။
(၆) လက္ေဆးပါ။ေဆးသိပၸံပညာရွင္မ်ား၏ ဓာတ္ခြဲစမ္းသပ္ခ်က္မ်ားအရ၊အေအးမိဗိုင္းရပ္(စ္)ပိုးရွိေသာသူ ကိုင္တြယ္ထားသည့္ တံခါးလက္ကိုင္ဘုမ်ားေပၚတြင္ က်န္ရွိခဲ့သည့္ ဗုိင္းရပ္(စ္)ပိုးမႊားမ်ားဟာ
၂၄-နာရီေက်ာ္သည္ထိ အသက္ရွင္ႏိုင္ၾကသည္ဟုဆို၏။ ထို ့ေၾကာင့္ အမ်ားသံုးတံခါးလက္ကိုင္ဘုမ်ား၊ အေရာင္းစင္တာရိွပစၥည္းထဲ့တြန္းလွည္းမ်ား၊တံခါးလက္ရန္းမ်ားကို တစ္ခါသံုးတစ္ရႈးျဖင့္ကိုင္ တြယ္ပါ။ ၄င္းတို ့ကိုကိုင္တိုင္တြယ္ျပီးေနာက္မိမိ၏မ်က္လံုးနွာေခါင္းတို ့ကိုမတို ့ထိၾကဘဲဆပ္ျပာသံုး၍
လက္စင္္စင္ေဆး ေၾကာပါ။
(၇) လက္ကို ဖြက္(၀ွက္) ထားပါ။အေအးမိေ၀ဒနာခံစားရသူ၏ လက္-ခံတြင္း-နွာရည္တို ့မွ ကူးစက္ပ်ံ
့ပြားေစႏိုင္သျဖင့္၊ ေရာဂါရွိသူ၏ လက္ႏွင့္ ၄င္း၏ အျခားအသံုးအေဆာင္ပစၥည္းမ်ားကို မကိုင္တြယ္မထိမိပါေစႏွင့္။
ႏွာေခ်ေခ်ာင္းဆိုးေသာအခါတြင္လည္း က်မၼာေရးအသိျဖင့္ လက္ (သို ့ မဟုတ္)
လက္ကိုင္ပု၀ါ (သို ့မဟုတ္) တခါသံုးတစ္ရႈးအုပ္ပါ။ ကေလးငယ္မ်ားကိုဖက္ရမ္းနမ္းရႈပ္ျခင္းမျပဳရ။
(၈) ပလုပ္ (အာလုပ္) က်င္းပါ။ေရေႏြးျဖင့္ ပလုပ္(အာလုပ္)က်င္းျခင္းက လည္ေခ်ာင္း/လည္မ်ိဳတို ့မွ
အခြ်ဲအက်ိမ်ား ႏွင့္ ဗိုင္းရပ္(စ္)မ်ားကို သန္ ့စင္ေပးသျဖင့္၊ေခ်ာင္းဆိုးျခင္းကို သက္သာေစပါတယ္။ ဂ်ပန္ရိုးရာကုထံုးမ်ားတြင္နံက္အိပ္ယာထ သြားမတိုက္မွီတခ်ိန္၊ ေန ့လည္စာ ႏွင့္ ညစာ စားျပီးခ်ိန္
စုစုေပါင္း တစ္ေန ့ ၃-ၾကိမ္ မွွ် ေရၾကက္သီးေႏြးခန့္ျဖင့္အာလုပ္က်င္းေလ့ရွိျပီး၊ ထိုသို ့ျပဳက်င့္ျခင္းက အေအးမိႏွာေစးေခ်ာင္းဆိုးျခင္းကို ၃၆%မွွ် ေလ်ာ့ခ် ေပးႏိုင္သည္ ဟု ဂ်ပန္ေဆးသုေတသီမ်ားကဆို၏။
(၉) ဟင္းခတ္အေမႊးအၾကိဳင္ေဆာင္ပါ။ငရုပ္သီးအေျခာက္မႈန္ ့ထဲတြင္ပါရွိေသာ capsaicin ဓာတ္ဟာ
အင္းဆက္ပိုးမႊားမ်ားကိုေသေစသည့္ျပင္၊ အသက္ရႈ လမ္းေၾကာင္းကိုပြင့္လန္းလာေစပါတယ္။ ထို ့အတူ ၾကက္သြန္ျဖဴထဲရွိ allicin ဓာတ္ကလည္းကိုယ္ခံအားစံနစ္ကိုေကာင္းေစသည့္ သဘာ၀ ပဋိဇီ၀ဓာတ္တိုး ဆန္က်င္ပစၥည္းတစ္မ်ိဳးျဖစ္တာေၾကာင့္ အေအးမိေစတတ္တဲ့ဗိုင္းရပ္(စ္)ပိုးမ်ားကို တိုက္ဖ်က္ေပးပါတယ္။ ထို ့ ျပင္ အေအးမိတုပ္ေကြးႏွင့္ ေခ်ာင္းဆိုးျခင္းအတြက္ ဂ်င္းျပဳတ္ရည္က အေကာင္းဆံုးေဆးတစ္ခြက္ဟုတရုပ္ေဆးသုေတသီမ်ား က ဆိုထားပါတယ္။
(၁၀) အရက္အလြန္အကြ်ံမေသာက္ပါႏွင့္။အခ်ိဳ ့ေသာ ယမကာလုင္မ်ားကလည္း မိုးေအးေအးကိုအေၾကာင္းျပ၍၊အရက္ကိုေဆးျဖစ္၀ါးျဖစ္မီွ၀ဲၾကသည္။ လိုအပ္သည္ထက္ ပိုမိုေသာက္သံုးပါက၊အသည္းကိုထိခိုက္ေစသည့္ျပင္ပင္ပန္းအားယုတ္၍အေအးမိကူးစက္ပိုးတို ့
ကိုခံႏိုင္ရည္မရွိေတာ့ေပ။
(၁၁) ေရေသာက္မပ်င္းပါႏွင့္။ခႏၶာကိုယ္တြင္းေရဓာတ္အလံုအေလာက္ရရွိမွသာ
စားထားသမွွ်အာဟာရမ်ားကိုစုပ္ယူႏိုင္ျပီး၊ ခြန္အားအျဖစ္ေျပာင္းလဲေပး ရံုသာ
မက၊ ခႏၶာကိုယ္တြင္း မသန္ ့စင္ေသာအညစ္အေၾကးမ်ားကို ေခြ်း၊ ေသြး၊ သလိပ္၊
ဆီး၊ ၀မ္း အျဖစ္ ကူညီစြန္ ့ထုတ္ေပးပါတယ္။ ဓာတ္ၾကီး ၄-ပါးညီမွ်ရင္ျဖင့္
ကိုယ္ခံအားေကာင္းကာ ျပင္ပကူးစက္ေရာဂါမ်ားလည္းအလြယ္တကူ၀င္မလာႏိုင္ေတာ့ပါဘူူး။
(၁၂) လၻက္ရည္ၾကမ္း (ေရေႏြးၾကမ္း) ေသာက္ပါ။လၻက္ရည္ၾကမ္း ေသာက္ျခင္းက တုပ္ေကြးျဖစ္ေစေသာ ဗိုင္းရပ္(စ္)ပိုးမ်ားကိုႏွိမ္နင္းနိုင္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္အေအးမိတုပ္ေကြးျဖစ္တဲ့အခါ ေကာ္ဖီအစားလၻက္ရည္ၾကမ္းပူပူ ေသာက္ေပးပါ။
(၁၃) လမ္းမွန္္မွန္ေလွ်ာက္္ပါ။တစ္ေန ့လွ်င္ အနည္းဆံုးနာရီ၀က္ခန္ ့လမ္းမွန္မွန္ေလွ်ာက္ျခင္းက
ဇီ၀ကမၼလုပ္ေဆာင္ခ်က္ကိုေကာင္းက်ိဳးျပဳျပီး၊ ျပင္ပေရာဂါမ်ား ကိုလည္းတိုက္ထုတ္ေပးႏို္င္ပါတယ္။
(၁၄) အျဖဴေရာင္သၾကားေရွာင္ပါ။အေရာင္ခြ်တ္ထားေသာ ျဖဴဆြတ္၍ မႈန္ ့ညက္ေနေသာ သၾကားမ်ားက
ကိုယ္ခံစြမ္းအားကို လံုး၀ေကာင္းက်ိဳးမျပဳပါ။ ဒါေၾကာင့္ အမႈန့္အပြင့္ၾကီး၍ ၀ါၾကင္ၾကင္ အေရာင္ရိွေသာ သဘာ၀သၾကားတို ့ကိုသာ သံုးပါ။
(၁၅) မ်က္လံုးကိုကာကြယ္ပါ။အကယ္၍ အေအးမိ/တုပ္ေကြးရွိသူက၊ မိမိေရွ ့တြင္ႏွွာေခ်လာပါက၊
မ်က္ႏွာကိုတစ္ဘက္သို ့လႊဲထားလိုက္ပါ (သို ့မဟုတ္) မ်က္လံုးကိုပါပိတ္ထားပါ။ သင့္ ႏွာေခါင္းသာမက၊ မ်က္လံုးကလည္းေလထဲရွိဗိုင္းရပ္ပိုးမ်ားက စုပ္ယူႏိုင္စြမ္းရွိလို ့ပါဘဲ။
(၁၆) အေကာင္းျမင္စိတ္ဓာတ္ေမြးျမဴပါ။ေဒါသထြက္ျခင္း၊ အဆိုးျမင္စိတ္ရွိျခင္္၊ စိတ္ဖိစီးမႈမ်ားျခင္း စသည့္
စိတ္ပိုင္းဆိုင္ရာအတက္အက်ေၾကာင့္ cortisol ဟိုမုန္းထြက္ရွိ လာပါတယ္။
ထိုအခါ ဟိုမုန္းမ်ား ညီညြတ္မွ်တမႈကိုပ်က္စီးေစျပီး၊ကိုယ္ခံစြမ္းအားက်ဆင္းလာတာေၾကာင့္လည္း အေအးမိလြယ္ ပါတယ္။
(၁၇) ယူကလစ္ပင္ကိုေဆာင္ပါ။ယူကလစ္ပင္၏ အဆီဟာ အေအးမိ/ႏွာေစး/ေခ်ာင္းဆိုးျခင္းအတြက္၊
ပိုးသတ္ေဆးအျဖစ္အလြန္အသံုး တည့္တာေၾကာင့္လည္း ယူကလစ္ဆီကို
ရႈေဆးအျဖစ္လည္းေကာင္း၊ ယူကလစ္ပင္အရြက္ႏွင့္ကိုင္းတို ့ကို
ေရေႏြးေျဖာေရခ်ိဳး၍လည္းေကာင္း အီတလီ ႏိုင္ငံရိုးရာကုထံုးမ်ားတြင္အသံုးျပဳေလ့ရွိၾကပါတယ္။
(၁၈) ေဆးလိပ္ ေရွာင္ပါ။ေလးလိပ္ေသာက္ျခင္းက ႏွာေခါင္းႏွင့္ အဆုပ္အတြင္းရွိ
ေရာဂါကာကြယ္ေပးနိုင္ေသာ အေျမွးပါးေလးမ်ားကို ထိခိုက္ပ်က္စီးေစ
နိုင္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ တုပ္ေကြးျဖစ္ေစတဲ့ ဗိုင္းရပ္ပိုးမ်ားကို
ရႈရိႈက္မိတဲ့အခါ ပ်က္စီးျပီးျဖစ္ေနေသာ ထိုအေျမွးပါးေလးေတြကာကြယ္မေပးနိုင္ေတာ့ပါဘူး။
(၁၉) စိုထိုင္းမႈမွ ကာကြယ္ပါ။စိုစြတ္ေနတဲ့ ဧရိယာမွာ ေရာဂါျဖစ္ေစတဲ့ မႈိပိုးမႊားေတြ
ရွင္သန္းေပါက္ဖြားလြယ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ မိမိအိမ္ ႏွင့္ ပတ္၀န္းက်င္ကို
စိုစြတ္ထိုးမႈိုင္းမႈ မျဖစ္ရေအာင္၊ ေလ၀င္ေလထြက္ေကာင္းေအာင္၊
အလင္းေရာင္၀င္ေအာင္၊ မႈိနံ ့ေပ်ာက္ေအာင္ အထူးဂရုျပဳေပး ပါ။
အထက္ပါနည္းလမ္း (၁၉) သြယ္ကို လက္ကိုင္ထား၍ စိုစြတ္ေအးျမေသာ မိုးဥတု ႏွင့္ေဆာင္းဥတုမ်ားမွာ မိမိႏွင့္တကြ မိမိ ပတ္၀န္းက်င္ကို က်မၼာေရးသိျဖင့္ၾကိဳတင္ကာကြယ္ ႏို္င္ၾကပါေစေၾကာင္း။
(ေဆာင္းပါးရွင္…ေပါက္ေပါက္...ေရးသားမွ်ေ၀သည္)
